Kifungu cha 260 cha Katiba na Kifungu cha 13 cha Sheria ya Vyama vya Kisiasa vilianzisha Ofisi ya Msajili wa Vyama vya Kisiasa nchini Kenya.
Ofisi ya Msajili wa Vyama vya Kisiasa ni asasi shirikishi iliyo na msururu wa urithi na muhuri wake na ina uwezo wa kushtaki na kushtakiwa kwa jina lake la kiushirika.
Ofisi ya Msajili wa Vyama vya Kisiasa nchini Kenya ni afisi ya umma kwa maana ya Kifungu cha 260 cha Katiba. Ofisi ya Msajili itakuwa huru na haitakuwa chini ya maelekezo au udhibiti wa mtu au mamlaka yoyote.
Msajili wa Vyama vya Kisiasa nchini Kenya atakaimiwa na Wasajili Wasaidizi watatu, ambao wasiozidi wawili kati yao watakuwa wa jinsia moja.
Ofisi ya Msajili inaweza kushirikisha wafanyakazi, wataalam au washauri kama ni muhimu kwa ajili ya utekelezaji sahihi na wa ufanisi wa kazi zake chini ya Sheria ya Vyama vya Kisiasa na sheria nyingine yoyote iliyoandikwa.
Jedwali la Yaliyomo Onyesha/Ficha
Sifa za Msajili wa Vyama vya Kisiasa
Mtu atakuwa na sifa za kuteuliwa kuwa Msajili au Msajili Msaidizi wa Vyama vya Ksiasa iwapo mtu huyo–
- ana shahada kutoka chuo kikuu kinachotambuliwa nchini Kenya;
- amethibitisha ujuzi na uzoefu katika mojawapo ya nyanja zifuatazo–
- fedha;
- usimamizi;
- sayansi ya siasa;
- sheria;
- utawala; au
- Utawala wa umma;
- ana, kwa upande wa Msajili, angalau uzoefu wa miaka kumi na tano baada ya kufuzu katika maeneo husika ya utaalamu na, kwa upande wa Msajili Msaidizi, ana uzoefu wa miaka kumi baada ya kufuzu katika eneo husika la utaalamu; na
- ni mtu mwenye maadili na uadilifu wa hali ya juu na amekidhi matakwa ya Sura ya Sita ya Katiba (kuhusu uongozi na uadilifu).
Mtu hatakuwa na sifa za kuteuliwa kuwa Msajili au Msajili Msaidizi ikiwa mtu huyo, wakati wowote ndani ya miaka mitano iliyopita, ameshika wadhifa au aligombea kuchaguliwa kuwa mbunge au mwanachama wa Baraza la Kaunti au kama mwanachama wa baraza tawala la chama cha kisiasa.
Msajili na Wasajili Wasaidizi, kabla ya kushika madaraka, watakula kiapo au uthibitisho uliowekwa katika Mpangilio wa Nne waSheria ya Vyama vya Kisiasa.
Msajili na Wasajili Wasaidizi watahudumu kwa muda usioweza kutumika upya wa miaka sita na hawastahiki kuteuliwa tena.
Mtu anayehudumu kama Msajili au Msajili Msaidizi hastahili kugombea kuchaguliwa kama mbunge au mwanachama wa Baraza la Kaunti, au kama mwanachama wa baraza tawala la chama cha kisiasa ndani ya miaka mitano baada ya mtu huyo kukoma kuwa Msajili au Msajili Msaidizi.
Kazi za Msajili wa Vyama vya Kisiasa
Majukumu ya Msajili wa Vyama vya Kisiasa nchini Kenya yatakuwa–
- kusajili, kudhibiti, kufuatilia, kuchunguza na kusimamia vyama vya kisiasa ili kuhakikisha uzingatiaji wa Sheria ya Vyama vya Kisiasa;
- kusimamia Hazina ya Vyama vya Kisiasa;
- kuhakikisha uchapishaji wa hesabu za mwaka zilizokaguliwa za vyama vya kisiasa;
- kuthibitisha na kufanya orodha ya wanachama wote wa vyama vya kisiasa ipatikane hadharani;
- kutunza orodha ya vyama vya kisiasa na alama za vyama vya kisiasa;
- kuhakikisha na kuthibitisha kwamba hakuna mtu yeyote ambaye ni mwanachama wa zaidi ya chama kimoja cha kisiasa na kuiarifu Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka kuhusu matokeo;
- kuchunguza malalamiko yaliyopokelewa chini ya Sheria ya Vyama vya Kisiasa; na
- kutekeleza majukumu mengine kama yatakavyotolewa na Sheria ya Vyama vya Kisiasa au sheria nyingine yoyote iliyoandikwa.
Kuondolewa kwa Msajili au Msajili Msaidizi
Msajili au Msajili Msaidizi wa Vyama vya Kisiasa nchini Kenya anaweza kuondolewa ofisini kwa misingi ya–
- ukiukaji mkubwa wa Katiba au Sheria ya Vyama vya Kisiasa;
- kutofuata Sura ya Sita ya Katiba;
- kutokuwa na uwezo wa kutekeleza majukumu ya ofisi kutokana na kutoweza kiakili au kimwili;
- kufilisika;
- kutokuwa na uwezo; au
- utovu wa nidhamu mkubwa.
Mtu anayetaka kuondolewa kwa Msajili au Msajili Msaidizi wa Vyama vya Kisiasa atawasilisha ombi kwa Tume ya Utumishi wa Umma. Ombi hilo litakuwa kwa maandishi, likieleza ukweli unaodaiwa kuwa sababu za kuondolewa kwa Msajili au Msajili Msaidizi.
Tume ya Utumishi wa Umma itazingatia ombi hilo na ikiridhika kwamba imefichua kuwepo kwa sababu iliyotajwa hapo juu, itapeleka maombi hayo kwa Rais.
Baada ya kupokea na kuchunguza ombi hilo, Rais–
- atamsimamisha kazi Msajili au Msajili Msaidizi akisubiri matokeo ya ombi; na
- atateua mahakama maalum kama ilivyo hapo chini.
Rais atateua mahakama maalum itakayohusisha–
- Mwenyekiti ambaye atapendekezwa na Tume ya Huduma za Mahakama na ambaye atakuwa ni mtu ambaye ana sifa za kushika wadhifa wa jaji wa mahakama yenye mamlaka makuu;
- watu wengine wawili, mwanamume na mwanamke, ambao watapendekezwa na Chama cha Wanasheria wa Kenya na ambao watakuwa na sifa za kuhudumu kama jaji wa mahakama yenye mamlaka makuu;
- watu wawili, mwanamume na mwanamke, ambao watapendekezwa na Chama cha Vyama vya Kitaalamu vya Afrika Mashariki na wenye ujuzi na uzoefu katika masuala ya umma na wana uwezo wa kutathmini ukweli kuhusiana na sababu mahususi ya kuondolewa.
Mahakama maalum itachunguza suala hilo haraka, kuripoti ukweli na kutoa mapendekezo ya lazima kwa Rais ambaye atachukua hatua kwa mujibu wa mapendekezo ndani ya siku thelathini.
Msajili au Msajili Msaidizi wa Vyama vya Kisiasa ataendelea, akiwa amesimamishwa, kupokea nusu ya malipo na marupurupu ya ofisi ya Msajili au Msajili Msaidizi wa Vyama vya Kisiasa.
Kwa maelezo zaidi kuhusu Ofisi ya Msajili wa Vyama vya Kisiasa nchini Kenya, tazama Sheria ya Vyama vya Kisiasa(Kiungo cha Nje) au tembelea tovuti yao.
